DYSLEKSJA, DYSGRAFIA, DYSORTOGRAFIA, DYSKALKULIA
Terapie wykazujące największą skuteczność
SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W NAUCE
Dysleksja to specyficzne trudności w nabywaniu umiejętności czytania, poprawnego pisania oraz wypowiadania się na piśmie, które uwarunkowane są neurobiologicznie.
Zaburzenia dotyczą podstawowych funkcji poznawczych objawiając się w procesach percepcji wzrokowej, percepcji słuchowej oraz ich integracji.
Charakteryzują się zmniejszeniem możliwości dekodowania pojedynczych słów, co najczęściej odzwierciedla niewystarczająco rozwinięte zdolności przetwarzania fonologicznego. Trudności te są zazwyczaj niewspółmierne do wieku danej osoby oraz innych złożonych zdolności poznawczych.
RODZAJE TRUDNOŚCI
Wyróżniamy trzy podstawowe formy specyficznych trudności w nauce czytania i pisania:
Dysleksja – specyficzne trudności w nauce czytania, które rzadko występują samodzielnie. Zwykle towarzyszą im trudności w nauce pisania (dysortografia, dysgrafia).
Dysortografia – trudności w opanowaniu poprawnej pisowni, które mogą występować samodzielnie, przy poprawnych możliwościach w zakresie czytania lub współwystępować z trudnościami w czytaniu (dysleksją). Obejmuje wszelkie zniekształcenia zapisu mowy – opuszczanie, przestawianie, mylenie liter.
Dysgrafia – niski poziom graficzny pisma, trudności w opanowaniu czynności pisania.
Dwie pierwsze formy – dysleksja i dysortografia są skutkiem zaburzeń funkcji poznawczych, motorycznych i integracji tych funkcji ze sobą. Dysgrafia to trudności czysto graficzne, wynikające zaburzeń kontroli układu ruchowego. Mechanizm ten jest nieco inny, jednak najczęściej występują wszystkie te trzy problemy jednocześnie.
Odrębnym zagadnieniem jest dyskalkulia, czyli specyficzne problemy w uczeniu się matematyki, zwłaszcza w zakresie wykonywania działań arytmetycznych, zapisu i odczytywania cyfr, liczb oraz symboli operacyjnych, a także rozumienia idei matematycznych, relacji, zależności i struktur.
Dodatkowo mniej powszechne w literaturze są zaburzenia ekspresji pisania / komunikacji pisemnej, czyli rozbudowanego wypowiadania się za pomocą pisma. Polegają one na trudnościach w poprawnym pod względem gramatycznym konstruowaniu zdań oraz ustrukturyzowanego, logicznego tekstu z tychże zdań.
PODŁOŻE PROBLEMÓW
Przyczyny dysleksji są złożone, ale najczęściej wskazuje się na mikrouszkodzenia mózgu lub dziedziczne predyspozycje. Nieprawidłowości obserwowane są w obszarach odpowiedzialnych za analizę i syntezę wzrokową, motorykę i koordynację ruchową oraz przede wszystkim w obszarach kontrolujących analizę i syntezę słuchową.
U około 80% osób z dysleksją występują różnego typu nieprawidłowości związane z funkcją słuchu. Niezależnie od tego, z czego wynikają te deficyty, terapia powinna mieć na celu w pierwszej kolejności skorygowanie fizyczno-fizjologicznego mechanizmu słyszenia. Tak jak u krótkowidza, w pierwszej kolejności konieczna jest korekta wady wzroku. Bez tego wszelkie inne działania będą nieefektywne.
Trudności osób z dysleksją często związane są z prawopółkulowymi strategiami opracowywania materiału językowego, które objawiają się przez lewostronną lateralizację słuchową. W przypadku lateralizacji lewousznej, projekcja treści słownej dokonuje się początkowo w prawej półkuli, niewerbalnej, po czym następuje transfer do ośrodków mowy w półkuli lewej, czego konsekwencją jest wydłużenie drogi informacji i utrata jej części, co skutkuje problemami w komunikacji.
PROCES TERAPEUTYCZNY
Terapię zawsze poprzedzamy szeregiem badań z zakresu funkcji podstawowych, centralnego przetwarzania słuchowego i przetwarzania wzrokowego. Dzięki temu możliwe jest określenie podłoża problemów i obszarów, które wymagają szczególnego wsparcia, w celu indywidualnego dobrania przynoszących efekty metod terapeutycznych.
Terapia pedagogiczna
Podstawowa forma terapii specyficznych trudności w uczeniu się, która jest powszechnie stosowana, to terapia pedagogiczna. Zakłada ona wszechstronny rozwój zdolności poznawczych i percepcyjno-motorycznych dziecka. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne są zawsze dostosowane do indywidualnych potrzeb i możliwości psychomotorycznych. Rozpoczynają się ćwiczeniami sprawności manualnych, funkcji słuchowych, wzrokowych i orientacji przestrzennej, przechodząc przez trening literowy, sylabowo-słowny i pamięciowy, po doskonalenie umiejętności czytania i pisania.
Jednakże, aby proces terapeutyczny mógł przebiegać efektywnie, pierwszym celem terapii powinny być próby osiągnięcia takiego stanu fizjologicznego, który pozwoli na jak najlepszy odbiór bodźców zmysłowych i ich sprawne przetwarzanie. To dopiero daje podstawy do skutecznego działania tradycyjnych ćwiczeń.
Z pomocą przychodzą metody bezpośredniej stymulacji centralnego układu nerwowego w postaci tzw. treningów słuchowych. Są to przede wszystkim: metoda prof. Tomatisa i metoda Warnkego. Pozwalają one znacząco usprawnić wiele procesów niezbędnych w nabywaniu wiedzy, dodatkowo zwiększając efektywność innych terapii, stosowanych po nich w dalszej kolejności.
Metoda prof. A. Tomatisa
Terapia prof. Tomatisa poprzez naprzemienne napinanie mięśni ucha środkowego (napinacza błony bębenkowej i mięśnia strzemiączkowego) oraz intensywną stymulację ośrodkowego układu nerwowego za pomocą odpowiednich częstotliwości, zwiększa możliwości odbioru bodźców i ich przetwarzania. Wpływa na plastyczność połączeń nerwowych, odpowiedzialnych za dekodowanie i analizę dźwięków, funkcje układu przedsionkowego, kontrolującego motorykę, równowagę i koordynację oraz układu limbicznego, regulującego stany emocjonalne, uczestniczącego w procesach zapamiętywania oraz wewnętrznej motywacji.
Metoda Warnkego
Uzupełnieniem powyższej jest metoda Warnkego, która oprócz oddziaływania na zmysł słuchu, pobudza także zmysł wzroku i integrację międzypółkulową, a także motorykę ćwiczącego, aktywnie angażując pacjenta w trening. Przyspiesza procesy automatyzacji, niezbędne do sprawnego nabywania nowych umiejętności.
autor tekstu: mgr inż. Jarosław Kozioł
Umów się na konsultację: tel. 72 72 72 606
Powiązane tematy:
